Owoc czy lek? Smaczne i pełne cennych mikroelementów [87]

Wiemy, że spożywanie owoców i warzyw zmniejsza ryzyko występowania szeregu problemów zdrowotnych. Wiemy, że dieta powinna być różnorodna. Mimo iż te dwie zasady wydają się oczywistością ten artykuł poświęcam gruszkom, gdyż mają ogromne wartości prozdrowotne i są smaczną skarbnicą cennych mikroelementów. Starożytni pijali napar z gruszek przy przeziębieniach, gorączce, uporczywym kaszlu, gruszki pieczone jadali w dolegliwościach trawiennych, a smażone na wzmocnienie. Skąd więc ta głupia rymowanka: „od gruszek boli brzuszek” i bzdurne przeświadczenie o niekorzystnych właściwościach gruszek? Skoro zmuszony jestem obalać bzdurne przekonania, to najpierw wyjaśniam, że promuję gruszki z sadów, które właśnie teraz dojrzewają, natomiast unikam tych z wielkich sklepów, gdzie bywają cały rok.

 Witaminy i minerały

Gruszki to prawdziwe bomby witaminowe, którym nie dorównują żadne suplementy diety. Ze względu na bogactwo składu gruszek są one doskonałym elementem zdrowej, zbilansowanej diety i znakomitym źródłem witamin, minerałów, błonnika… Niektóre z zawartych w gruszkach składników to potas, witaminy C, K, PP, grupy B, związki fenolowe, kwas foliowy, błonnik pokarmowy, miedź, mangan, magnez… Gruszki, szczególnie te z czerwoną skórką, zawierają także karotenoidy, flawonole, antocyjany.

 Źródło potasu

Gruszki słyną z dużej ilości potasu – pomocnego w utrzymywaniu właściwego ciśnienia krwi i regulacji gospodarki wodnej. Dzięki dużej zawartości potasu gruszki działają moczopędnie i łagodzą dolegliwości powodowane zatrzymywaniem wody w organizmie. Pomagają także uporać się z zapaleniami dróg moczowych i kamicą nerkową.

Jadać gruszki powinny nie tylko osoby z nadciśnieniem tętniczym, ale wszyscy, ponieważ gruszki zawierają też inne ważne minerały: wapń, fosfor, żelazo

Prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego

Zawarty w gruszkach potas wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego – także mięśnia sercowego.

Gruszki mogą zapobiec udarowi mózgu

Jadanie gruszek znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Pod to twierdzenie podpięli się naukowcy badający związek koloru miąższu owoców i warzyw z ich wpływem na ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Ogłosili, że przed wystąpieniem udaru mózgu najlepiej chronią owoce i warzywa z białym miąższem. Przekonują, że u osób, których dieta obfituje w tego typu produkty, ryzyko wystąpienia incydentu mózgowo-naczyniowego zmniejsza się o ponad 50 proc. Nie mogą zrozumieć, dlaczego owoce i warzywa z białym miąższem odznaczają się takimi właściwościami. Z litości nie wymieniam ich nazwisk, ale jestem przekonany, że moi czytelnicy są mądrzejsi od taaakich naukowców i wiedzą, iż za zmniejszanie ryzyka wystąpienia udaru mózgu odpowiada wysoka zawartość błonnika w gruszkach, a także jego odmienność od innych błonników.

 Źródło boru

Prozdrowotną wartość gruszek podbijają minerały rzadko spotykane w innych owocach, zwłaszcza bor, który pobudza umysł do wydajniejszej pracy.

Ponieważ bor pomaga zatrzymać wapń w organizmie jest ważny w profilaktyce osteoporozy i niezbędny do prawidłowego przyswajania wapnia, fosforu, magnezu. Niedobór boru prowadzi np. do chorób zwyrodnieniowych stawów, ale też nowotworu prostaty.

Bor niezbędny jest także w okresie menopauzy, ponieważ wzmaga aktywność hormonów, m.in. estrogenu.

Ponadto bor potęguje sprawność mózgu i zdolność koncentracji.

 Źródło jodu

Niewiele jest owoców, które zawierają łatwo przyswajalny jod. Ponieważ zawierają go gruszki, są nieocenione w profilaktyce niedomagania tarczycy. Gruszkowy jod nie tylko reguluje pracę tarczycy, jest także składnikiem produkowanych przez tarczycę hormonów: tyroksyny i trójjodotyroniny.

 Błonnik pokarmowy

Powszechnie wiadomo, że błonnik pokarmowy korzystnie wpływa na trawienie i może przyspieszać metabolizm. Dieta wysokobłonnikowa to mniejsze ryzyko rozwoju cukrzycy i stabilniejszy poziomem cukru w krwi. Błonnik sprzyja zachowaniu prawidłowej masy ciała. Zawartość błonnika w gruszkach zapobiega zaparciom i pomaga usunąć zbędne składniki przemiany materii z organizmu.

 Trawienie, żołądek, jelita

Gruszki są lekkostrawne i zawierają duże ilości rozpuszczalnego błonnika (pektyn). Regularne spożywanie dojrzałych gruszek pobudza trawienie, wspomaga funkcjonowanie jelit, usprawnia ich perystaltykę i proces wypróżniania, zapobiega wzdęciom i zaparciom, usprawnia trawienie, minimalizuje ryzyko wystąpienia chorób jelita grubego…

Dojrzałe gruszki mogą spożywać także zmagający się z problemami żołądkowymi, a nawet niemowlęta (po przetarciu). Zawarte w gruszkach garbniki (najwięcej jest ich w gatunkach mniej soczystych i bardziej cierpkich) działają ściągająco na błony śluzowe przewodu pokarmowego, a to przeciwdziała biegunkom.

 Zaparcia i biegunki

Gruszki są polecane zmagającym się z zaparciami lub biegunką.

W zaparciach stosować gruszki miękkie i dojrzałe, ponieważ pobudzają trawienie (zbyt duża ilość może wywołać biegunkę). W biegunkach stosować gruszki cierpkie i mało soczyste, zawierające dużo przeciwbiegunkowych garbników.

 Dla cukrzyków

Gruszki zawierają 5-10 procent węglowodanów, mają niski indeks glikemiczny (IG = 30) więc mogą je spożywać także cukrzycy. Nie tylko nie stanowią obciążenia dla trzustki, ale dodatkowo niektóre z zawartych w gruszkach flawonoidów poprawiają wrażliwość na insulinę.

Dla pragnących schudnąć

Gruszki mogą spożywać odchudzający się, bowiem owoce te składają się w większości z wody (84 proc.), ale zawierają też sporo pektyn – rozpuszczalnego błonnika pokarmowego, który pod wpływem wody zwiększa objętość i na długo wypełnia żołądek, dając uczucie sytości. Jest to pożądane w trakcie kuracji odchudzających. Gruszki są mało kaloryczne. Średniej wielkości gruszka dostarcza około 60 kcal. (100 g gruszek to 57 kcal.).

Przeciw nowotworom

W gruszkach znaleźć można kwas hydroksycynamonowy, który zapobiega powstawaniu guzów żołądka i płuc. W skórce gruszek znaleźć można kwercynę – bardzo silny przeciwutleniacz.

Zawarty w gruszkach błonnik obniża poziom cholesterolu, a także zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów.

 Obniżą ciśnienie krwi, zapobiegną zakrzepom

Gruszki mogą zapobiec rozwojowi nadciśnienia. Z minerałów gruszki najwięcej zawierają potasu, bo aż 116 mg/100 g. Potas hamuje agregację płytek krwi, czyli ich zlepianie się i tworzenie się skrzepów. Dzięki temu naczynia krwionośne są drożne, więc krew krąży swobodniej i ciśnienie nie wrasta jak to ma miejsce u osób, których naczynia krwionośne są pozarastane i pozaklejane.

Poza tym potas przyspiesza wydalanie przez nerki nadmiaru sodu, który przyczynia się do rozwoju nie tylko nadciśnienia, lecz także innych chorób układu sercowo-naczyniowego.

 Dla ciężarnych, osesków, seniorów

Gruszki zawierają sporo kwasu foliowego (7 ug/100 g), czyli witaminy B 9, niezbędnej dla prawidłowego rozwoju dziecka w okresie płodowym. Witamina B 9 może zapobiec wystąpieniu ciężkich wad rozwojowych u płodu (np. rozszczep kręgosłupa).

Gruszki powinny jadać seniorzy, ponieważ pozytywnie wpływają na serce, a zawarty w nich glutation, przeciwutleniacz, obniża ciśnienie krwi i zmniejsza ryzyko udaru mózgu.

Zawarte w gruszkach antyoksydanty powstrzymują proces zwyrodnienia plamki żółtej, a więc chronią wzrok.

Surowe, gotowane, suszone

Gruszki doskonale smakują surowe, ale można je także suszyć i gotować. Najlepiej spożywać je surowe. Cierpiącym na schorzenia dróg żółciowych zaleca się podgotowanie owoców.

Gruszki nie nadają się do mrożenia. Cieszmy się więc gruszkami całą jesień, gdy jest ich najwięcej.

Dużo walorów mają też gruszki suszone, jako źródło błonnika, żelaza, witaminy C. Pragnącym obniżyć poziom cholesterolu zamiast wyniszczających organizm statyn polecam suszone gruszki. Premią będzie ich działanie przeciw nowotworom.

Kompot z suszonych gruszek polecam w stanach zapalnych układu pokarmowego i zmagającym się z wysoką gorączką.

 Sok gruszkowy

Bardzo wartościowym produktem jest sok gruszkowy, który łagodnie obniża ciśnienie krwi i uszczelnia naczynia włosowate. Sprzyja wydalaniu z organizmu substancji toksycznych i ma właściwości przeciwwirusowe. Zawiera też organiczny glikozyd – arbutynę, pomocną w profilaktyce i leczeniu kamicy moczowej.

Sok gruszkowy zalecany jest walczącym z otyłością, osłabionym, zmagającym się ze schorzeniami reumatycznymi… Można go stosować do płukania gardła w stanach zapalnych.

Sok z gruszek jest pomocny w łagodzeniu dolegliwości związanych z upojeniem alkoholowym – minimalizuje skutki kaca poprzez przyspieszenie metabolizmu alkoholu.

 W kosmetyce

Gruszki są bogate w cenne kwasy, zwłaszcza jabłkowy i cytrynowy, które dobroczynnie wpływają na kondycję skóry i pobudzają naskórek do odnowy. Zawarte w gruszkach witaminy i minerały łagodzą trądzik młodzieńczy i zmiany zapalne skóry.

Wyciąg z gruszek wykorzystywany jest do produkcji szamponów do włosów. Zawarta w nim glukoza sprawia, że włosy są elastyczne, dzięki czemu zapobiega się m.in. rozdwajaniu końcówek.

Wyciąg z gruszek wykorzystywany jest w leczeniu dermatoz, egzem, trądziku. Wykorzystują go producenci kremów i maseczek regeneracyjnych. Gruszkową kurację możemy przeprowadzić sami, nakładając na skórę: starty miąższ gruszki z łyżką miodu, a w przypadku cery tłustej starty miąższ gruszki z kilkoma łyżkami miodu i oliwy. Tak przygotowaną maseczkę nakładamy na twarz na 20 minut. Ja jednak wolę gruszki jadać, co także czytelnikom polecam.

Przeziębienie i nadmiar śluzu

Jesienią łatwo o infekcję, więc wcześniej należało wzmocnić się przed sezonem zachorowań. Kto to zaniedbał i przypomina mu o tym ból gardła lub zapalenie strun głosowych może sięgnąć po sok z gruszek z miodem. Ta kuracja nie tylko łagodzi stany zapalne – także chroniczne – ale też usuwa z dróg oddechowych nadmiar śluzu. To działanie zawdzięczamy zawartym w gruszkach flawonoidom i karotenoidom.

Porady praktyczne

Najbogatsza w cenne składniki jest skórka gruszek, dlatego najlepiej jadać je niedobrane, wystarczy dokładnie umyć.

Lepiej kupować gruszki twardsze niż miękkie, bo w miarę dojrzewania rośnie w nich zawartość cukrów, a maleje zawartość kwasów owocowych i pektyn.

Pestki gruszek, podobnie jak każdych innych owoców zawierają amigdalinę, nazywaną antyrakową witaminą B 17.

Skarb, który łzy wyciska [14]

Zaliczana do najbardziej rozpowszechnionych na świecie roślin, cebula jest tak dostępną, że każde, dodatkowe słowo na jej temat wydaje się zbędne. Jednak spróbujmy sobie przypomnieć lecznicze walory cebuli. Cebulę znano i uprawiano od niepamiętnych czasów. Wiele tysiącleci przed naszą erą w dolinie Nilu cebulę uprawiali Egipcjanie. Starożytni składali ją w ofierze bogom, Rzymianie traktowali jak skuteczny lek na przeróżne schorzenia i szeroko wykorzystywali do celów spożywczych. Cebula stanowiła obowiązkowe wyposażenie rzymskich żołnierzy jako amulet, środek na pobudzenie odwagi i męstwa. Ratowała wycieńczonych, cierpiących na bronchit, zapalenie płuc i gruźlicę. Egipscy niewolnicy cebuli zawdzięczali siłę do mozolnej pracy przy budowie piramid. Licznymi walorami cebuli zachwycał się wybitny tadżycki lekarz i filozof Avicenna. Docenia je także współczesna fitoterapia.

Ostry smak i zapach zawdzięcza cebula olejkom eterycznym. Zawierają one cenne dla zdrowia składniki, np. wpływającą korzystnie na porost włosów siarkę, witaminy C, B1, B2, oraz rzadko w naszym pożywieniu występującą, a korzystnie wpływającą na procesy trawienia i przyswajania witaminę PP. Powoduje ona, że cukier łatwo przechodzi do krwioobiegu przywracając nam siły.

Wielowiekowa mądrość ludowa cebulę wykorzystuje m.in.:

  • przeciw niemocy płciowej;
  • jako skuteczny środek moczopędny;
  • jako skuteczny środek przeciwpasożytniczy – zjedz na czczo dwie średniej wielkości cebule z odmian o ostrym smaku;
  • w czyraczycy – na porażone miejsca nakładaj kompresy z cebuli pieczonej w cieście.

Świeży sok z cebuli skuteczny jest m.in.:

  • przy likwidowaniu brodawek i piegów;
  • w grzybicy skóry;
  • na wzmocnienie, porost włosów, przeciw łysieniu;
  • przy anginie, grypie, katarze, schorzeniach górnych dróg oddechowych, kokluszu, zapaleniu oskrzeli z uporczywym, suchym kaszlem
    – świeży sok lub miazga z cebuli zmieszane z miodem w proporcji 1:1;
  • przeciw bólom głowy
    – stosuj cebulę w połączeniu z kapustą i kwasem kapuścianym;
  • przeciw chudnięciu
    – stosuj cebulę w połączeniu z kapustą i kwasem kapuścianym;
  • przy ropiejących i trudno gojących się ranach
    – zranione miejsca trzymaj kilka minut nad świeżo utartą cebulą, czasami robiąc okłady z miazgi. Sposób ten z dobrym skutkiem stosowano podczas wojen.

Cebula w kuchni

O tym, jak stosować cebulę w kuchni wie każda gospodyni, ale jeśli nie masz do kolacji lub obiadu żad­nej surówki, polecam błyskawiczną sałatkę.

Sałatka błyskawiczna

Pokrojoną w spore kostki cebulę, sparz wrzątkiem na sicie i ostudź. Rozmieszaną śmietanę z pieprzem, sokiem cytrynowym, cukrem, solą, przyprawami ziołowymi (np. ty­mia­nek, majeranek, zioła prowansal­skie…), według uznania i smaku, połącz z cebulą, posyp drobno po­siekanym ugotowanym jajkiem, natką pietruszki lub koperkiem. Sałatka jest wyśmienita.

Sałatka Hiszpańska

Cztery duże cebule pokrój w cienkie talarki. sparz osoloną, wrzącą wodą na sicie i odcedź. Na półmisku ułóż kilka listków zielonej sałaty, na nich talarki cebuli, posyp szczypiorkiem, rozłóż pokrojone w ćwiartki dwa pomidory. Z czterech łyżek oleju, soku z połowy cytryny, soli i pieprzu ukręć sos i całość zalej sosem.

Konfitura

Trzy duże cebule (około pół kg) pokrój w plasterki i podsmaż na małym ogniu ciągle mieszając – nie przy­ru­mieniaj. Dodaj dwie duże łyżki koncentratu pomidorowego, około pół szklanki cukru (10 dag), szczyptę soli, dwie łyżki octu winnego, dwa zmiażdżone goździki, imbir. Wymieszaj, dodaj 10-20 dag namoczo­nych ro­dzy­nek, przykryj naczynie i smaż wolniutko przez kwadrans. Po ostudzeniu cebulowa konfitura jest do­sko­na­łym dodatkiem do mięs i wędlin.

Sos cebulowy

Do zasmażki z rozgrzanego tłuszczu i mąki pszennej dodaj jak najdrobniej pokrojoną cebulę. Po kilku mi­nu­tach podsmażania, rozcieńcz rosołem i gotuj ok. pół godziny, doprawiając do smaku. Przetrzyj przez sito i pod­praw śmietaną.

Syrop przeciwkaszlowy

Bardzo drobno roztartą miazgę cebuli lub wyciśnięty sok połącz z taką samą ilością miodu (najlepiej
aka­cjowego), lub syropu. Wymieszaj i zagotuj. Wyciśnij przez płótno. Przy kaszlu i bronchicie pij 5 razy dziennie po łyżce stołowej po jedzeniu.

Cebulowe wino

30 dag miazgi cebuli połącz z 10 dag miodu i 3/4 litra białego, wytrawnego wina, starannie mieszając.
Po tygodniu przecedź. Pij 3 razy dziennie po kieliszku. Jest to wspaniały środek ogólnie wzmacniający. Zapobiega też szkorbutowi.

Płukanie i okłady w stanach zapalnych

Do płukania jamy ustnej i gardła łyżeczkę mieszanki cebulowego soku z miodem rozpuść w pół szklanki wody. Przy paradentozie, dziąsła w okolicach chwiejących się zębów, także ropnie okładaj nasączonymi tym płynem wacikami.

Cebulowy sok

Posiekaną drobniutko cebulę posyp cukrem i pozostaw w ciepłym miejscu. Naczynie (najlepiej mi­seczkę) postaw pochyło w ciepłym miejscu i po kilkunastu minutach sok zaczyna spływać. Tworzenie się soku można znacznie przyspieszyć stawiając miseczkę na garnku z gotującą się wodą. Tworzący się sok wykorzy­stuj na bieżąco, a po­zostałą miazgę wyciśnij przez płótno. Przy kaszlu, chrypce, nieżycie gardła pij po łyżce stołowej po jedze­niu. Doskonały także dla dzieci.

Okłady na bóle piersi

Bolące miejsce natłuść oliwką i obłóż plastrami świeżo pokrojonej cebuli. Przykryj lnianym płótnem, okryj wełnianą tkaniną, ciepłym kocem na kilka godzin.

Na obniżenie ciśnienia

Wyciśnij sok z ok. kilograma dużych główek cebuli. Wymieszaj z sokiem z cytryny w proporcji sok z jednej cytryny na sok z jednej cebuli. Zażywaj po łyżce dziennie. Nie tylko obniża ciśnienie, ale także oczyszcza arterie ze złogów cholesterolu.

Przeciw zmarszczkom

Równe części soku z cebuli, miodu, wosku i soku łopianu połącz, podgrzej w glinianym lub szklanym na­czy­niu na łaźni wodnej i mieszaj do ochłodzenia. Maść tę stosuj na noc.

Podkład pod makijaż

Posiekaną cebulę zalej małą ilością wody i gotuj powoli 15 minut. Przecedź i do płynu dodaj kilka kropli soku z cytryny. Gdy ostygnie nasączoną nim watką przecieraj twarz przed położeniem makijażu.

Brodawki, przebarwienia, piegi

Przecieraj raz dziennie mieszaniną soku z cebuli z dodatkiem jednej łyżeczki octu.

Wzmocnienie włosów

We włosy i skórę głowy wetrzyj startą cebulę. Owiń głowę folią i ręcznikiem. Wszystko to trzymaj jak naj­dłużej. Potem umyj głowę. Włosy spłukuj zawsze wodą nieco chłodniejszą od tej, w której je myjesz. Zabieg stosuj jak najczęściej.

Nalewka na porost włosów

Kilka cebul drobno posiekaj i zalej czystą wódką, w butelce z ciemnego szkła. Po dwóch tygodniach przecedź i nacieraj skórę głowy codziennie wieczorem. Rano umyj włosy. Płukaj zawsze wodą nieco chłodniejszą od tej, w której myjesz.

Maść na trudno gojące się rany

Dużą, obraną cebulę utrzyj na tarce. Do miazgi dodaj po jednej łyżce miodu i mąki pszennej, oraz pół tubki maści Tormentiol. Wyrób na gęstą pastę. Mąki może być nieco więcej, w zależności od konsystencji, jaką chcesz uzyskać. Przykładaj na wrzody, czyraki, trudno gojące się rany.

Publikowano w: Wegetariański Świat (1994), Ekspress Ilustrowany (1998), Podkarpacki Ma­gazyn Rolniczy (1999), Wiadomości Świętokrzyskie (2003), Aktualności Rolnicze (2011)…